මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය සහ මනෝ ප්‍රතිකාරය – ශ්‍රී ලාංකික සහ උතුරු ඇමරිකානු අත්දැකීම්
Posted on November 7th, 2016
වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග
මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය වෛද්‍ය ප්‍රතිකරයේදී අවශ්‍ය කෙරෙන ඉතා වැදගත් සාධකයකි. මධ්‍යකාලීන වෛද්‍යවරයෙකු වූ අවිසෙන්නා රෝගීන් උදෙසා මුලින්ම වචනයත් දෙවනුව බෙහෙත් පැලෑටියත් තෙවැනුව ශල්‍ය සැතත් භාවිතා කරන ලෙස කීවේය. එසේම සිග්මන් ෆ්‍රොයිඩ් , කාල් යුං , ඇල්බට් එලිස්, මාටින් සෙලිග්මාන් යන මනෝ විද්‍යාඥයන් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරයේදී Talking Therapy හෙවත් භාෂණ ප්‍රතිකාරයේ වැදගත්කම අවධාරණය කරන ලදි. කෙසේ නමුත් ලංකාවේ වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර වලදී භාෂණ ප්‍රතිකාරය / උපදේශනය යොදා ගන්නේ ඉතා අවම අයුරිනි. මෙය ඉතා ගැටළු සහගත තත්වයකි. රෝගී සත්කාරයේ අඩුවකි.
ලංකාවේ වෛද්‍යවරයෙකු ලෙස සේවය කරන කාලයේදී දිවි නසා ගැනීමට තැත් කොට රෝහල් ගතවූ රෝගීන් බොහෝ දෙනෙකු කිසිම උපදේශනයක් නොලබන බවත් ඔවුන් ලබන්නේ ඖෂධ ප්‍රතිකාර පමණක් බවත් මම දුටුවෙමි. සමහර අවස්ථා වලදී වස පානය කොට රෝහල් ගතවී ඖෂධ ප්‍රතිකාර ලැබ සුව වී ඉන් පසු යලිත් වරක් දිවි හානි කර ගැනීම සඳහා වස බී රෝහලට එන රෝගීන් මේ කාලයේදී මා විසින් දුටු බව කිව යුතුය. මෙම රෝගීන් සඳහා ක්‍රමවත් උපදේශ සේවාවක් රෝහල් තුල තිබුනේ නම් මෙම ව්‍යසන වලක්වා ගැනීමටත් ප්‍රතිකාර සඳහා වියදම් කෙරෙන මුදල් අවම කර ගැනීමට හැකිවන බවත් මගේ සිත කීවේය.
වරක් මාතලේ රෝහලේදී කකුල කපා දැමීමට නියමිතව සිටි රෝගියෙකුට එම නරක පුවත සන්නිවේදනය කරනු ලැබුවේ මෙසේය. ” හෙට ඔහේගෙ කකුල කපනවා අද රෑ දහයෙන් පස්සේ මොකුත් කන්න බොන්න එපා” එපමණකි. මෙය සන්නිවේදනය කලේ කවරෙක්ද කියා මගෙන් නොඅසන්න. එම කෙටි වදන් ඇසීමෙන් පසු රෝගියා වැළපුනු අයුරු මට තවමත් මතකය. එහෙත් ඔහුගේ පීඩනය අඩු කිරීමට උපදේශන සේවාවක් රෝහලේ නොවීය.
ශල්‍යකර්ම සඳහා නියමිත රෝගීන් තුල බරපතල ක්ලමථයක් වර්ධනය වේ. සමහර විට ශල්‍යකර්මය කරන දිනයේදී ඔවුන් ගේ රුධිර පීඩනය ඉහල ගොස් ඇතැම් විට ශල්‍යකර්මයද කල් දැමීමට සිදුවූ අවස්ථා තිබේ. මෙකී රෝගීන් මෙන්ම බරපතල රෝගාබාධ වලින් පෙලෙන රෝගීන් , ඝර්භිනී සංකූලතා ඇති රෝගීන් ,සුරාධූර්ත්වය නිසා රෝහල් ගත වන රෝගීන් යනාදී වශයෙන් විවිධ රෝගාබාධ වලින් පෙලෙන පුද්ගලයන් අපගේ රෝහල් තුලදී කිසිදු මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනයක් නොලබන අයුරු මම ප්‍රත්‍යක්‍ෂ කලෙමි.
ලංකාවේ වෛද්‍යවරු බොහෝ දෙනෙකු රෝගීන් සමග ප්‍රතිකාරාත්මක සන්නිවේදනයේ නොයෙදෙන බව රෝගීහු බොහෝ දෙනෙකු පැමිණිලි කරති. මෙය අසත්‍යක් නොවේ. බාහිර රෝගී අංශයේ සේවය කල කාලයේදී රෝගීන් ගේ මුහුණවත් නොබලා ඔවුන් ගේ රෝගී විස්තර නොඅසා බෙහෙත් තුංඩු ලියූ දොස්තර මහත්තුරු දොස්තර නෝනලා මම දැක තිබේ. එසේම සමහර වෛද්‍යවරුන් ගෙන් බෙහෙත් ගැනීමට පෙර ඔවුන් සමග යෙදෙන ප්‍රතිකාරාත්මක සන්නිවේදනයෙන් රෝගීන් ගේ රෝගාබාධ තත්ව ඒ හා බැඳි ක්ලමථයන් අවම වී ගිය බව රෝගීන් කියනුද මම අසා තිබේ.
ප්‍රතිකාරාත්මක සන්නිවේදනයෙන් රෝගීන්ට සුව ලැබූ අවස්ථාවන් ගැන විශේෂඥ කායික වෛද්‍ය සුනිල් සෙනෙවිරත්න මහතා විසින් සිදු කරන ලද නිරීක්‍ෂණ පිලිබඳව ලිපියක් මම කියවූයෙමි. එය මට විශාල අවලෝකනයක් ගෙන දුන්නේය.
වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරයේදී රෝගීන්ට උපදේශනය නොලැබීම බලවත් අඩුපාඩුවකි. මෙම අඩුපාඩුව වලකනු වස් 1999 වසරේදී මම විශේෂඥ ශල්‍ය වෛද්‍ය ඩී.ඩබ් වීරසූරිය මහතා සමග එක්වී උතුරු කොලඹ මහ රෝහලේදී එතුමාගේ වාට්ටුවේදී රෝගීන්ට මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය ලබා දුන්නෙමි. අප මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශන ප්‍රතිකාර ලබා දුන් ප්‍රථම රෝගියා වූයේ දුම්රියකට අසුවී පාදය අහිමි වූ නව යොවුන් වියේ සිසුවෙකුටය. උපදේශන ප්‍රතිකාර මගින් රෝගියාගේ රෝගී තත්වය අවම වී යාම මෙන්ම සුව වීම වේගවත් වන බව අප නිරීක්‍ෂණය කලෙමු. කෙසේ නමුත් මෙවැනි මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශන ක්‍රමවේදයක අවශ්‍යාතාවය හඳුනා නොගත් උතුරු කොලඹ මහ රෝහලේ රෝහල් බලධාරීන් මෙම ප්‍රතිකාර ක්‍රමය රෝහලේ ප්‍රචලිත කිරීමට සහයක් නොදුන්හ. එම නිසා අපගේ වෑයම උපන් ගෙයිම මිය යන ලදි
2002 වසරේදී විශේෂඥ මනෝ වෛද්‍ය නීල් ප්‍රනාන්දු මහතා සමග එක්වී මම කොලඹ යුද හමුදා රෝහලේ මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශන ප්‍රතිකාර මධ්‍යස්ථානයක් ආරම්භ කලෙමි. උපදේශන මනෝ ප්‍රතිකාරයන් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර සමග මුහු කිරීම මගින් රෝගීන් ගේ ප්‍රතිකාරාත්මක ගුණත්වය ඉහල ගිය අයුරු පැහැදිලිවම දැක ගැනීමට හැකි විය. මේ නිසා මෙම මධ්‍යස්ථානය දිනෙන් දින ජනප්‍රිය වූ අතර යුද හමුදා රෝහලේ විශේෂඥ වෛද්‍යවරු වූ වෛද්‍ය නිමල්කා ආරියරත්න , වෛද්‍ය මොරීන් විජේවර්ධන , වෛද්‍ය එස් එස් ජයරත්න , වෛද්‍ය එම් මුතුමාල , වෛද්‍ය තිස්ස විජේරත්න , වෛද්‍ය එස් ඩී කරුණාරත්න, වෛද්‍ය සංජීව මුණසිංහ යන මහත්ම මහත්මීන් අපට රෝගීන් යොමු කලහ. පසු කාලීනව ජාතික රෝහලේ මෙන්ම අනෙකුත් ප්‍රධාන රෝහල් වලින්ද මනෝ විද්‍යාත්මක ප්‍රතිකාර උදෙසා සොල්දාදුවන් මෙම ඒකකයට යොමු කෙරිනි.
මෙම කාලයේදී මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය රෝහල් වල වඩාත් ප්‍රචලිත කිරීම සඳහා මම පොත් කිහිපයක් ලියුවෙමි. ඒ අතර මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය (විජේසූරිය ග්‍රන්ථ කේන්ද්‍රය) ප්‍රතිකාරාත්මක උපදේශනය (විජේසූරිය ග්‍රන්ථ කේන්ද්‍රය) උපදේශනය සහ මනෝ ප්‍රතිකාරය ( සරසවි ප්‍රකාශකයෝ) . The Text Book of Psychological Counselling (සර්වෝදය විශ්ව ලේඛා ප්‍රකාශකයෝ ) ප්‍රධාන වේ.
2004 සුනාමි ව්‍යසනයේදී කොලඹ යුද හමුදා රෝහලේ මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශන ප්‍රතිකාර මධ්‍යස්ථානය විශේශ කාර්‍යභාරයක් කරන ලදි . සුනාමි ව්‍යසනය නිසා මානසික ගැටළු වලට ලක්වූ සොල්දාදුවන් විශාල ප්‍රමානයකට මෙම උපදේශන ප්‍රතිකාර මධ්‍යස්ථානය මගින් ප්‍රතිකාර ලබා ගැනීමට හැකි විය. මනෝ ප්‍රතිකාර අතර ලංකාවට අලුතින් හඳුන්වා දුන් EMDR ප්‍රතිකාරයද මෙම මධ්‍යස්ථානයේ දී රෝගීන් උදෙසා යොදා ගන්නා ලදි.
ශ්‍රී ලංකාවේ වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ක්‍රමය තුල මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය ප්‍රචලිත කිරීමේලා අප පුරෝගාමීන් වූයෙමු. එහෙත් මේ සියල්ල අප කලේ බොහෝ බාධක , බෙලි කැපිලි , ඉරිසියා ප්‍රහාර , කුහකකම් වලට මුහුණ දෙමිනි.
මානසික සෞඛ්‍යය අධ්‍යක්‍ෂකවරියගේ නිර්දේශයෙන් වරක් මහරගම පිළිකා රෝහලේ උපදේශන මධ්‍යස්ථානයක් ආරම්භ කිරීමට අප තැත් කල නමුදු එවකට පිළිකා රෝහලේ සිටි අධ්‍යක්‍ෂකවරයා ඊට නිසි අනුග්‍රහයක් දැක්වූයේ නැත. පසු කාලයක මෙම පුද්ගලයා පිළිකා රෝහලට එතරින් ලැබුනු මුදල් ආධාර තමාගේ නමින් බැංකුවක තැන්පත් කිරීම සඳහා චෝදනා ලැබ වැඩ තහනමට ලක් විය. තම තමන් ගේ පුද්ගලික න්‍යය පත්‍රයන් තිබූ නිලධාරීන් සමගද අපට අරගල කිරීමට සිදු විය.
තවද මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය ව්‍යාපාරයක් කර ගනිමින් ව්‍යාජ මනෝ විද්‍යා සුදුසුකම් පෙන්වමින් ජනතාව රැවටූ සක්විතීන්ලාද අපට එරෙහිව අවි ගත්තේ අපගේ ක්‍රියාවලිය නිසා ඔවුන් ගේ බඩට පහර වැදුනු බැවිනි. මෙවැනි එක් වංචාකාරයෙකු ගැන බ්ලොග් රචක අජිත් පැරකුම් ජයසිංහ මහතා සටහනක් තබා තිබේ. එය මෙතැනින් කියවිය හැක. http://www.w3lanka.com/2010/07/prof-ds-ranawaka-and-sri-lanka-national.html
එක් පුද්ගලයෙකු තමා මනෝ විද්‍යඥයෙකු බවට හඳුන්වා දෙමින් තමන්ට මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය පිලිබඳව MICP , FICP යන උපාධි තිබෙන බව පවසා පුන්‍යායතනයක් ලෙස ලියාපදිංචි කරන ලද ආයතනයක් හරහා උපදේශන ඩිප්ලෝමා සහ උපාධි විකිනීම ආරම්භ කරන ලද අතර පසුව හෙලි වූයේ මෙම MICP , FICP උපාධි සියල්ලම බොරු සහතික බවය. එහෙත් මෙම පුන්‍යායතනයෙන් ඩිප්ලෝමා සහ උපාධි මිලට ගත් බොහෝ දෙනෙකු මනෝ විද්‍යා උපදේශක යන බෝඩ් එක ගසාගෙන මානසික සෞඛ්‍යය පනත උල්ලංඝනය කරමින් මානසික රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කරති. එසේම රට පුරා සිටින හොර දොස්තරලා බොහෝ දෙනෙකු ප්‍රතිකාර ආවරණය සඳහා මෙම පුන්‍යායතනයේ ඩිප්ලෝමා සහ උපාධි යොදා ගනිති.
එසේම තවත් පුද්ගලයෙක් තමා යුද හමුදාවේ සහ ගුවන් හමුදාවේ බාහිර මනෝ විද්‍යඥයෙකු බවට පුවත් පත් වල දැන්වීම් පළ කරමින් මිනිසුන් මුලා කොට ප්‍රතිකාර කලේය. මෙම පුද්ගලයා විසින් කරන එම ක්‍රියාව ගැන එවකට යුද හමුදා පොලිසියේ උසස් නිලධාරියෙකු වූ ජෙනරාල් අසෝක තෝරදෙනිය මහතා විසින් ප්‍රශ්න කරන ලදින් ඔහු මෙම දැන්වීම් පළ කිරීම නවතා දමන ලදි.
වත්තල ප්‍රදේශයේ සිටි තවත් පුද්ගලයෙකු තමන්ට මනෝ විද්‍යාවට ඇමරිකාවේ විශ්ව විද්‍යාලයකින් ආචාර්‍ය උපාධියක් තිබෙන බව කියා රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමටත් , උපදේශන ඩිප්ලෝමා සහ උපාධි විකිනීමටත් මෙන්ම බොරු සහතික කොතලාවල ආරක්‍ෂක විශ්ව විද්‍යාලයට පෙන්වා මනෝ විද්‍යා දේශකයෙකු ලෙසටද සේවය කලේය. පසුව කල සොයා බැලීමකදී හෙලි වූයේ මෙම ආචාර්‍ය උපාධිය ව්‍යාජ එකක් බවය.
වර්තමානයේ සමහර පුද්ගලයන් ඉන්දියාවේ පෙට්ටි කඩ වැනි නාමික විශ්ව විද්‍යාල මගින් මෙන්ම අන්තර්ජාලයේ තිබෙන නාමික විශ්ව විද්‍යාල හරහා මනෝ විද්‍යා ආචාර්‍ය උපාධි මිලට ගෙන මනෝ විද්‍යාඥ / මනෝ උපදේශක ලේබල් යොදාගෙන රෝගීන්ට ප්‍රතිකාර කරති. මේ අකටයුතු අදාල ප්‍රදේශ වල සෞඛ්‍යය වෛද්‍ය නිලධාරීන් සොයා බැලිය යුතු නමුදු මේ වන විට ලංකාව පුරා 45,000 ආසන්න හොර දොස්තරලා තම ජාවාරම් සාර්ථකව කරගෙන යති.
මෙලෙස හොර දොස්තරලා / හොර වෙද්දු / එලොවින් ආ ජීවකයන් / කට්ටඞියන් ලාංකික සමාජය තුල විශාල වශයෙන් පැතිරීම සඳහා වෛද්‍යවරුන් ගේ සන්නිවේදන ඌනතාද බලපෑ බව මම විශ්වාස කරමි. සුදුසුකම් ලත් වෛද්‍යවරුන් ගෙන් නිසි භාෂණ ප්‍රතිකාරයන් නොලබන රෝගීන් බොහෝ විට කරන්නේ මේ ප්‍රයෝගකාරයන් වෙත ගොස් මුදල් මෙන්ම සෞඛ්‍යයද අහිමි කර ගනිති. තවද මෙම කූටයන් ගේ විවිධ අතවර වලට පත්වූ කාන්තාවන් ද හිඟ නැත.
වර්තමානයේ මම උතුරු ඇමරිකාවේ මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය සහ මනෝ ප්‍රතිකාර කිරීමේ ක්‍රමවේදය ගැන අධ්‍යනය කරමි. මෙම රටවල උපදේශනය සහ මනෝ ප්‍රතිකාර ඉතා දියුණු අතර රෝගීන්ට නිසි උපදේශනය ලබා දීම වෛද්‍යවරුන් ගේ කාර්‍යභාරයකි. උපදේශනය මෙන්ම භාෂණ ප්‍රතිකාර , පරිපූර්ණ රෝගී සන්නිවේදනය මෙම රට වල වෛද්‍ය පීඨ වල වෛද්‍ය සිසුන්ට උගන්වනු ලැබේ. එබැවින් ඉතා හොඳ සන්නිවේදනයක් වෛද්‍යවරයා සහ රෝගියා අතර තිබේ.
නිසි අධ්‍යාපනයකින් සහ පුහුණුවකින් තොරව උපදේශනය සහ මනෝ ප්‍රතිකාර කිරීම මේ කලාපයේ නීති විරෝධී ක්‍රියාවකි. උපදේශනය සහ මනෝ ප්‍රතිකාර සඳහා සුදුසුකම් ලෙස පිලිගත් විශ්ව විද්‍යාලයකින් මනෝ විද්‍යාව සඳහා උපාධියක් තිබිය යුතු අතර සායනික පුහුණුවද තිබිය යුතුය. මේ හැර ඔවුන් The College of Psychotherapists හි ලියාපදිංචි විය යුතුය. එසේම එම ලියාපදිංචිය සඳහා පසුබිම් සෝදිසි බොහොමයක් කරනු ලැබේ.
මා හට කැනඩාවේ උපදේශනය සහ මනෝ ප්‍රතිකාර සඳහා ලියාපදිංචිය ලබා ගැනීමට සායනික පැය දහසකට අධික කාලයක් කැනඩාවේ මනෝ වෛද්‍යවරයන් / මනෝ විද්‍යාඥයන් ගේ අධීක්‍ෂණය යටතේ වැඩ කිරීමට සිදු විය. මා පිලිබඳව ඔවුන් ගේ නිරීක්‍ෂණ , නිර්දේශ ලබා ගන්නා ලදි. අධ්‍යාපන සහතික පරීක්‍ෂාවෙන් සහ අධීක්‍ෂක වෘත්තිකයන් ගේ නිර්දේශ සහ නිරීක්‍ෂණ වලින් පසුව මට ලියාපදිංචිය ලබා ගත හැකි විය.
උපදේශනය සහ මනෝ ප්‍රතිකාර සඳහා ලියාපදිංචිය ලබා ගැනීමෙන් පසුව වාර්ශිකව ප්‍රගතිය පෙන්විය යුතුය. එසේම අදාල වෘත්තිකයන් ගේ ක්‍රියාකලාපය The College of Psychotherapists විසින් නිරීක්‍ෂණය කරති. යම්කිසි ආචාර ධර්ම කඩ කිරීමක් සිදු වේ නම් විමර්ශනයක් පවත්වා වරදකරු නම් ලියාපදිංචිය අවලංගු කොට එය ඔවුන් ගේ වෙබ් පිටුවේ නම ගම සහිතව පළ කරති. මේ නිසා ලංකාවේ මෙන් ව්‍යාජ සුදුසුකම් යොදා ගනිමින් උපදේශනය හෝ මනෝ ප්‍රතිකාරයන් කිරීමට උතුරු ඇමරිකාවේ ඉඩක් නැත. එසේ කර හසු වන්නන්ට සිර දඞුවම් නියම වේ. මෙවැනි දියුණු ක්‍රමවේදයක් ලංකාවේ ඇතිවනු දැකීම මාගේ එක් සිහිනයකි.
මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය වෛද්‍ය ප්‍රතිකරයේදී අවශ්‍ය කෙරෙන ඉතා වැදගත් සාධකයක් වූවද බොහෝ කාලයක් පුරා එය ලංකාවේ රෝහල් පද්ධතිය තුල නිසි පරිදි භාවිතා නොකෙරුනි. මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය වෛද්‍ය ප්‍රතිකරයේදී භාවිතා කිරීම මගින් රෝගීන්ට ගුණාත්මක ප්‍රතිකාරයක් ලබා දිය හැකිය. තවද රෝග නිවාරණයේදී මෙන්ම රෝග මගින් ඇති කෙරෙන සංකූලතා අවම කර ගත ගැනීමට උපදේශනය යොදා ගත හැක. මනෝ විද්‍යාත්මක උපදේශනය ප්‍රතිකාරාත්මක ක්‍රමවේදයක් ලෙස රෝහල් තුල භාවිතා කිරීම මගින් රෝගීන් සඳහා යන වියදම් අවම කර ගත හැකි වීමද වාසියකි. එම නිසා මේ පිලිබඳව අපගේ සෞඛ්‍යය බලධාරීන් විසින් අවධානය යොමු කරන්නේ නම් මැනවි.
වෛද්‍ය රුවන් එම් ජයතුංග