Tissa Gunatilaka our senses or sensory systems are conditioned to capture waves emit (අංශු කම්පනය) from a present phenomenon/incident only. This is the ‘default’ condition of our sensory system. But waves emitted from a past phenomenon or an incident exist for a long time in the space. Only waves from a present phenomenon/incident are captured in […]

තිස්ස ගුණතිලක සිත හා සිහිය යනු දෙකක් බව දැන් ඔබට පැහැදිලිවී ඇතැයි සිතමි. ‘සිත’ යනු භාහිරයේ පවතින රූප හැඩතලයකින් නික්මෙන තරංගය (වර්ණ තරංග, ශබ්ද තරංග ආදිය) අධික වේගයකින් විපරිනාමවන ඉංද්‍රියන් හා ගැටීමෙන් (ප්‍රසාදයවීමෙන්) ඇතිවන ස්කන්ධ ක්‍රියාවලියෙන් (රූප වේදන සංඥා ආදි) ආරම්භවී පටිච්චපමුප්පාදය තුල දිවෙන අරමුන නැතහොත් සිතුවිල්ල නැමති ක්‍රියාවලියයි. තත්පරයකට කෝටියකටත් වඩා වැඩි වේගයකින් සිතුවිල්ල/අරමුන/සිත […]

තිස්ස ගුණතිලක බුද්ධකාලීන දඹදිව ‘පුබ්බෙ අනනුස්සුතෙසු ධම්මෙසු’-  මා දේශනා කරන්නේ ඔබ ආරංචියකින්වත් අසා නොමැති (පෙර නොඇසූවිරූ) ධර්මයකි. බුදුන් වහන්සේට පෙර දඹදිව විවිධ ඇදහිලි හා විශ්වාසයන් පැවතුනි. මේවායින් වඩාත්ම ප්‍රකට වූයේ වේදාන්ත දර්ශනයක්වූ බ්‍රාහ්මණ දහමයි. සසරේ මැරී මැරී නැවත නැවත උපදින අතර බ්‍රහ්මන් හමුවීමෙන් මෙම ක්‍රියාවලිය අවසන්වේ යනු එහි ඉගැන්වීමයි. ඊට අමතරව අද්භූත බල විශ්වාසයද (ගිනි […]

තිස්ස ගුණතිලක මෙය තරමක් සංකීර්ණ ක්‍රියාවලියක් බැවින් ඉවසීමෙන් කියවන ලෙසට ආරාධනා කරමි. භාහිර රූප හැඩතලයෙන් නිකුත්වන යම්කිසි වේගයක් සහිත රූප තරංගය (වර්ණ තරංග, ශබ්ද තරංග ආදිය) පංචේන්ද්‍රියන් මත ස්පර්ශවීමෙන් ප්‍රසාද ක්‍රියාවලිය ආරම්භවෙයි. ප්‍රසාදය යනු ස්වභාව ධර්මය (ආත්මීය නොවන භාහිර ලෝකය) හා පරමාර්ථ ලෝකය (චෛතසිකය) අතර දොරටුවයි (interface). ප්‍රසාදයේ විපරිනාම වේගය උප්පාද. තිථි, චුති (භංග) ලෙස […]

තිස්ස ගුණතිලක ‘ස්වාමිණි, සෝවාන්, සකදාගාමි, අනාගාමි, අර්හත් වීම සඳහා කල යුත්තේ කුමක්ද? මහනෙණි, කලයුත්තේ ස්කන්ධයේ උදය-වය දැකීම පමනමයි’ ඉහත සංවාදය නැතහොත් බුද්ධවචනය තුල ධර්මයත්, ධර්ම මාර්ගයත් යම්පූර්ණයෙන් ගැබ්වී තිබිය යුතුය. ඒ අනුව තවදුරටත් සද්ධර්මය දෙස බලමු. භාහිරයේ ඇති රූප හැඩතලයෙන් නිකුත්වන තරංගය (ඉන්ද්‍රිය) ප්‍රසාදය හා ගැටෙන විට ප්‍රසාදයේ විපරිනාම වේගය හා භාහිරයෙන් එන තරංගයේ වේගය […]

තිස්ස ගුණතිලක (මෙම ලිපිය 2023 මාර්තු මස 23 වනදා lankaweb අන්තර්ජාලයේ පලවු ‘භාහිය සූත්‍රය තුල සිහියට හසුවන සිතේ (උදය-) වය අදියර phase’ හා සම්බන්ධයි https://www.lankaweb.com/news/items/2023/03/22/භාහිය-සූත්රය-තුල-සිහියට/ ) මෙහිදි හමුවන ඉතාමත් සංකීර්ණ ක්‍රියාවලිය තේරුම් ගැනීමට ධර්මයේ මූලික කරුනු කිපයක් නැවත මතක්කර ගත යුතු වෙයි. භාහිර ලෝකය – ඔබ ඉදිරියේ පවතින භාහිර ලෝකය රූප හැඩතල (චක්ඛු රූප, ශබ්ද […]

තිස්ස ගුණතිලක කුඩා ළදරුවා ස්වභාව ධර්මයට සංවේදිතාවයක් දක්වයි. ඔහුට ඇත්තේ ප්‍රභාශ්වර සිතකි. එහි පෙර මතකයක් නැත. එබැවින් සංකාර හටනොගනී. නමුත් ඔහු ජීවත්වන පරිසරයේ ඇතිවන වෙනස්වීම් වලට සංවේදිතාවයක් දක්වයි. සීතලක් දැනෙනවිට උනුසුම දෙසට යොමුවෙයි. ශබ්දයක් ඇසුනවිට එයට සංවේදිතාවයක් දක්වයි. අඬන දරුවා අම්මාගේ සූ සූ ශබ්දයට සංවේදි වෙයි. දකින දසුනට ප්‍රියජනක (සිනහවකින්) හෝ අප්‍රියජනකව (තරහකින්) හෝ සංවේදී […]

තිස්ස ගුණතිලක කුමක්ද මේ පංචස්කන්ධය හා පංචඋපාදානස්කන්ධය?  බොහෝ දේශකයන් ‘රෑප, වේදනා, සංඥා, සංකාර හා විඤ්ඤාණ’ යන පස් ආකාරය පංචස්කන්ධය ලෙස හදුන්වති. මෙහි ‘රෑප’ යනු රෑපය ලෙසද ඉතිරි සතර ‘නාම’ ලෙසද ගෙන නාම-රෑප එකතුවූ තැන පංචස්කන්ධය නැතහොත් ‘කය’ (ගත හා සිත) ලෙසද දේශනා කරන්නෝ තවමත් බහුලය. මොවුන් ඔබව පටලවා ඇති පඹගාලෙන් ඔබව මුදවාගැනීමට මෙම ලිපිය උපකාරී […]

තිස්ස ගුණතිලක  ආත්මීය නොවන, අපට කිසිදා විදිය නොහැකි, භාහිර ලෝකයේ (රූප) ප්‍රතිබිම්භය පංචේන්ද්‍රියන් හරහා ප්‍රසාද වන වේගය සංඥා අභිසංකරනයක් ඇතිකරයි. භාහිරය දෙයක්/යමක් බවට පරිවර්තනය කරන මායාව සිතෙහි ඇතිකරන්නේ මේ සංඥා අභිසංකරනයයි. සිතුවිල්ල තුල මායාවක් සේ දෙයක්/යමක් ඇතිවීම (සක්කාය දිට්ඨිය) ගින්නකි, ඉමහත් ආතතියකි. සංඥාව පෙර මතකය විතක්ක විචාර කරගෙන සංකාරය නැතහොත් අරූපාවචර (නාම) ලෝකය සකස්කරයි. නිවන්මග […]

තිස්ස ගුණතිලක  අපෙන් ස්වායත්තව (indepedant) ස්වභාව ධර්මයේ ධර්මතාවලට අනුව පවතින, හැසිරෙන භාහිර ලෝකයක් පවති. ආලෝකය, සුළඟ, උශ්ණත්වය, පීඩනය භාහිර ලෝකය හසුරවන සාධකයන්ය. එම භාහිර ලෝකය විඤ්ඤාණය සහිත ජීවින්ගෙන් මෙන්ම විඤ්ඤාණය රහිත වස්තූන්ගෙන්ද සමන්විත රූපවලින් පමනක් සැදුනකි. විඤ්ඤාණය සහිත ජීවීන් (රූපවලින් පමනක්ම සෑදුන) භාහිරය ආත්මීය කරගෙන (දෙයක්/යමක් ලෙස ගෙන එය දකින/විඳින මමෙක් ඇතිකර ගෙන) විඤ්ඤාණ මායාවට […]

තිස්ස ගුණතිලක  පන්සාළිස් වසක් සත්වයා සසර සයුරින් ඵතර කරවීමට (උපන්දා සිට මේ මොහොත දක්වා ඵකතු කල ක්ලේෂයන් දුරැකොට දුකින් මිදීම) උත්සාහයක යෙදුන තතාගතයින් වහන්සේ පිරිනිවන් මඤ්චකයෙහි තමන් වහන්සේ සියළු ලෝක සත්වයාට මින්මතු දේශනයක් නොකරන බවත් ඵ්නිසා මෙම අවසන් දේශනාවේ තමන් වහන්සේ කල සියළුම දේශනාවල ක්ෂාරය අඩංගුවිය විය යුතුබවත් දැන සත්වයා දුකින් මිදීමට කලයුතුම දේ පිරිනිවන් […]

තිස්ස ගුණතිලක  ධම්මචක්කප්පවත්තන සූත්‍රයේ පලමු ගාථාව 2022 නොවැම්බර් 28 වනදා ලිපියෙන් අපි සාකච්ඡා කලෙමු. එහි අඩංගුවන දෙවන ගාථාවේ අදහස පැහැදිලි කරගැනීමට අපි අද උත්සාහ කරමු. ඇත්තෙන්ම බුදු දහමේ එන විශේෂිත අවස්තාවක් තතාගතයන් වහන්සේ මෙහිදී අපට හඳුන්වා දෙයි. “එතෙ ඛො, භික්ඛවෙ, උභො අන්තෙ අනුපගම්ම මජ්ඣිමා පටිපදා තථාගතෙන අභිසම්බුද්ධා චක්ඛුකරණී ඤාණකරණී උපසමාය අභිඤ්ඤාය සම්බොධාය නිබ්බානාය සංවත්තති’’ එතෙ ඛො […]

තිස්ස ගුණතිලක  කාමසුඛල්ලිකානුයෝගයත් (සක්කාය දිට්ටිය) අත්තකිලමථානුයෝගයත් (සීලබ්බතයක්වූ සීලයත්) තතාගතයන් වහන්සේ ප්‍රකික්ෂේප කල අතර දුකින් මිදෙන මාර්ගය ලෙස හදුන්වා දුන්නේ මධ්‍යම ප්‍රතිපදාව වන ‘නාම රූප පරිච්ඡේදය’යි නැතහොන් ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගයෙන් ප්‍රකටවන ‘නාමයෙන් මිදීමයි’ අදටත් සමහර දේශකයන් තමන් පැටලී ඇති ධර්මය අනුන්ටද පැටලවීමේ අපේක්‍ෂාවෙන් තතාගතයන් වහන්සේ දේශනාකල සරල සුන්දර දහම විවිධ දෘශ්ඨීන් වල එල්බ දේශනාකරයි. ඹවුන් ආර්ය […]

තිස්ස ගුණතිලක  “ද්වෙමෙ, භික්ඛවෙ, අන්තා පබ්බජිතෙන න සෙවිතබ්බා. කතමෙ ද්වෙ? යො චායං කාමෙසු කාමසුඛල්ලිකානුයොගො හීනො ගම්මො පොථුජ්ජනිකො අනරියො අනත්ථසංහිතො, යො චායං අත්තකිලමථානුයොගො” පබ්බජිතෙන – ආර්ය මාර්ගයට  පිවිසෙන තැනැත්තා  න සෙවිතබ්බා  -. ආශ්‍රය නොකල යුතු ද්වෙමෙ අන්තා – අන්ත දෙකකි කාමසුඛල්ලිකානුයොගො යනු ශරීරයට අධික සැප සම්පත් ලබාදීම බවත් අත්තකිලමථානුයොගො යනු ශරීරයට අධික දුක්දීම බවත් සමහර ගිහි […]

තිස්ස ගුණතිලක  Q: බාහිර ලෝකයක් ඇත හෝ නැත යන අන්තවලට මම එකඟ නැත. A: බුද්ධදේශනයේ වැදගත්ම සූත්‍රයක්වන මහාසතිපට්ඨාන සූත්‍රයේ කායානුපස්සනාවේ මෙසේ සඳහන් වෙයි (කායානුපස්සනාව තුල ඇති ‘පබ්බං 6ම’ රෑපය අරෑපයෙන් (නාමයෙන්) වෙන්කරන ක්‍රම 6 කි) : ‘අජ්ඣත්තං වා කායෙ කායානුපස්සී විහරති,  බහිද්ධා වා කායෙ කායානුපස්සී විහරති,  අජ්ඣත්තබහිද්ධා වා කායෙ කායානුපස්සී විහරති’ යන්න විමසා බැලීම වටී. […]

තිස්ස ගුණතිලක  මෙම ලිපිය ඊයේ (2022 නොවැම්බර් 20වනදා) lankaweb හි පලවූ කාලාම සූත්‍රය තුල ප්‍රකටවන නාම-රෑප පරිච්ඡේදය” සමග සබදී. බුදුන්ගේ දහම ලොවේ සැමට පොදුවේ අදාල විය යුතුය. Universally applicable to all mankind. තතාගතයන් වහන්සේ ලොවේ එක් ජන කොටසක් සදහා පමනක් දේශනා කල දහමක් නැත. ජාති භාෂා ආගම් දේශසීමා ආදියෙන් බෙදී වෙන්වී පවතින ලොවකට පොදුවේ ගැලපෙන […]

තිස්ස ගුණතිලක  භාහිරය (ලෝකය) සම්මතයට අයත්ය. එයට ගහකොල සතාසිව්පාවා මෙන්ම විශ්වය හා ස්වාභාවදහමද අයත්වේ. සුලඟ, ආලෝකය, උනුසුම, පීඩනය ආදි ස්වාභාවික සංසිද්ධීන් සියල්ලම සම්මතයේ ඇති භාහිර ලෝකයට අයත්ය. භාහිරය අසත්‍යයක් බොරැවක්බව සමහර දේශකයන් පවසනවිට මේ ස්වාභාව දහමේ සංසිද්ධීන් සියල්ලම අසත්‍යබව ඉන් කියවේ. මෙය සිදුවිය නොහැක්කකි. රහතන්වහන්සේ පිරිනිවන් මඤ්චකයට එළැබෙන තෙක්ම ස්වාභාවදහමේ ක්‍රියාවලියට ලක්වන සම්මත ලෝකයේ වැඩවසයි. […]

තිස්ස ගුණතිලක ධර්මයේ හමුවන භාහිර ලෝකය හා තුන් ලෝකය Q: තතාගත දේශනාව තුලද භාහිර ලෝකයක පැවැත්මක් නැතිබවත් ඵය අසත්‍යයක් බවත් දැක්වේ. A: සූත්‍ර පිටකයේ බොහෝ තැන්හි මේ සම්බන්ධව කියැවේ. ඵ්වා විග්‍රහ වන්නේ ඵක් ඵක් අයගේ දෘෂ්ඨිවලට අනුකූලවයි. ප්‍රථමනිබ්බාන සූත්‍ර දේශනාවේ  අත්ථි, භික්ඛවෙ, තදායතනං, යත්ථ නෙව පථවී, න ආපො, න තෙජො, න වායො,……., නායං ලොකො, න පරලොකො, […]

චන්ද්‍රසේන පණ්ඩිතගේ විසිනි  මුස්ලිම් ජනතාව මේ සමාජයට ආගන්තුක ජන කොට්ඨාශයකි.ජානමය වශයෙන් ගත්කල ඇත්තේ සිංහල-අරාබි සංකලනයකි. එසේ ගත්කල මේ ජන කොට්ඨාශය ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකාවේ පමණි. සිරුරක අනන්‍යතාව සලකා බැලීමට හොඳම තෝතැන්න වන්නේ ඒ ශරිරයේ ජානමය ව්‍යහයයි. ඒ අනුව ශ්‍රී ලාංකීය මුස්ලිම් ප්‍රජාව තුල ඇති ජානමය ව්‍යහයේ ස්වභාවය 50% තම සිරුර පිලිස්සුවත්, වල දැමුවත් කමක් නැතැයි අනුමත […]

තිස්ස ගුණතිලක සිඩ්නි නුවර සිට කුමරි ඹබසර පුදා නෙක ගැහැට වින්දාය මෑ සලෙළුනට රැවටෙමින් සිය රැසිරැ පිදුවාය මෑ ඉසුරැ සඳහා මොවුන් උගසටද තැබුවාය මෑ අසරනව අද මෙසේ මහමගට වැටුනාය මෑ මැගේ නම ලංකාය…….. ජනතා පරමාධිපත්‍ය නැවත ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීම ලබන දෙසැම්බර් 07 වනදාට කල්දමා ඇ‌ත. එදිනවත් එය සිදුවේදැයි ජනතාව විමසිල්ලෙන් බලා සිටී. අවුරැදු 70කට වඩා වැඩි […]

තිස්ස ගුණතිලක සිඩ්නි නුවර සිට රට ජාතිය විනාශකර තම වර්ගයා පෝෂණය කරමින් සිටි රනිල් ප්‍රමුඛ එජාප නායකත්වයට ‘ඉල්ලපු දේ’ ලැබී ඇ‌ත. ජනපති ව්‍යවස්ථාව මගින් ඔහුට ලැබී ඇ‌ති ප්‍රතිපාදන වලට අනුව, ජනතා හද ගැහෙන රාවය හඳුනාගෙන, රටටම පිලිකාවක්ව වෙමින් තිබූ දැලඹු ගොට්ට (මුන්ට සමනල නාමය කිසිසේත්ම නොගැලපේ) ඉවත්කර මහින්දව අගමැති තනතුරට පත්කර ඉතාම සාමකාමි සශ්‍රීක ශ්‍රී […]

තිස්ස ගුණතිලක බහුතරයක් නොපෙන්නුවහොත් ජල්තරයක් දමන බව ගරැතර “ලවුඩ්-ස්පීකර්” තුමා පවසයි. අප රටේ ව්‍යවස්ථාව තුල බහුතරයක් පෙන්වීමේ අවශ්‍යතාවයක් හෝ අද ඒ‌ සදහා අනුමත න්‍යයාය පත්‍රයක් හෝ නැත. රටේ හා ජනතාවගේ සුභසිද්ධිය හා උන්නතිය පිනිස ජනපතිතුමා ‘තමාට හැගෙන පරිදි’ සුදුස්සෙකු අගමැති ලෙස පත්කරීම ජනතාව එතුමාට ව්‍යවස්ථාවෙන් පවරන ලද රාජකාරියයි. එම පත්වීම කල දින සිට රට කරවීම […]